ELEST BEZMİ – MİSAK-I EZELİ

Ehli tarikatca ona yapılan zikirler,sürekli ona verilen sözün hatırlanmasıdır.

Varlığın ilk toplantısı idi ve bütün ruhlar orada birbirlerine şahit tutuldular; ta ki dünyaya geldikleri vakit, bir bedene girdikleri, ete kemiğe büründükleri vakit bu sözlerinden dönmesinler...

Dönenler olursa, o mecliste rahmet ve merhametiyle kullarına muamele eden Allah Taala'nın rahmet ve merhamet çizgisinin dışına itilsinler...

-Rasulullahın farkının elestteki duruşu..nazarı ilahinin ona çevrilmesi ve onun nazarı ilahiye yönelmesi..aşık ve maşuk hattı…

-Yoksa belâ-(evet) nın başını o mu çekmişti,o mu en başta ve en gür haykırmıştı?

-Belâ demekle belamızı mı istedik..belamızı mı bulduk..yoksa onu mu bulduk? Bela ile imtihana giriftar olduk..bela bir imtihandır..imtihana çıkış anlaşmasıdır.Bela demeseydik ve demeyenler sabit ve makamsız kaldılar..bulundukları gibi oldular ve kaldılar..terakki zenbereği işletilmedi…

       "Hani rabbin, ademoğullarının sırtlarından zürriyetlerini almış ve onları kendi nefislerine karşı şahidler kılmıştı: "ben sizin rabbiniz değil miyim?" (demişti de) onlar: "evet (rabbimiz'sin), şahid olduk" demişlerdi. (bu,) kıyamet günü: "biz bundan habersizdik" dememeniz içindir. "[1]
            "Ey israiloğulları! size verdiğim nimetlerimi hatırlayın, bana verdiğiniz sözü yerine getirin ki, ben de size vâdettiklerimi vereyim. yalnızca benden korkun."[2] buyurulmustur.Burada "Bana verdiğiniz sözü hatırlayın" ifadesiyle kastedilen sözün bezm-i elest'de verilen ahd-i elest olduğu tefsir edilmistir.
            -İslam fıtratı üzere yaratılış,yaratılıştan ezeli proğramı alarak geliyor,virüse kapmaz,virüse kapılmaz ve kendini kaptırmazsa…

Mevlana:“Her an u zaman Allah’tan, ‘Ben sizin Rabbiniz değil miyim?’ hitabı gelir. Gelir de, cevherler ve arazlar var olur. Eğer o cevherlerden, o arazlardan ‘Evet’ cevabı zuhur etmiyorsa, onların ademden vücuda gelmeleri hakîkatte ‘Evet’ demeleridir”

Bu noktadan baktığımızda, “elest meclisinin” muhatapları sadece insanlar değildir. Bütün varlık âlemi, “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” hitabına mazhardır. Onların, Allah’ın iradesine uygun olarak bu âleme gelmeleri bile, “Evet, Sen bizim Rabbimizsin” anlamındadır.

-Küntü kenzen hakikatı bunda saklıdır.Gizli olan hazine,insanın yaratılışıyla zahir oldu.

Gramer olarak,Neam deseydi olumsuza evet olurdu,ancak bela olumsuz ifadeye olumlu bir cevabdır.Tüm senin benim için takdir ettiğin ve uygun gördüğün belalara,firak ve acılara hepsine evet,terakkim için,tecellin için…

-Mevlana der.”*Tohumda diken ve gül bir arada idi, Toprak onların makamını gösterdi.!

-Kötü ana karnında kötüdür, biber daha tohumda acı ismine mazhardı.!

-Gözden perde kalkınca dış yüz Gayb olur.! İç yüz ayan, evren ölene yıkılmış görünür.!

-Eşek eşekle eşlenir, Tanrı herşeyi çift yarattı ; nasıl eş istiyorsan onun suretine bürün.!

-Sıfat zâta uygun verilir.!Allah zulmetmez.Herkese layıkını vermiş,tayin ve takdir etmiştir.

- Tevhid vadisinde herkes bir gömlekten baş çıkarır, zaten sayı birin tekrârından ibâret,

-Koku almayanın burnu mühürlenecek.!” Allah onların kalplerini ve kulaklarını mühürlemiştir. Onların gözlerine de bir çeşit perde gerilmiştir ve onlar için (dünya ve ahirette) büyük bir azap vardır.”[3]

-Cennetlik cehennemle birlikte oturur ama birbirine kavuşmaz aynı madende toprakla altın gibi.!

Bütün zıtlıklar o gün birbirlerinden tefrik edilir.Hadisde de belirtildiği gibi;”İnsanlar madenler gibidirler.”Bu madenler kömüründen elmasına kadar makamlara ayrılır.

-Herşeyin bülûğ ve kemâli vardır. Meyve olunca araplar meyve hür oldu derler

-Dilencinin ibâdeti ALLAH için değil, ekmek içindir.! ALLAH rızası derse de riyadır.!

-Bizim cinsimiz HAKK’ın cinsinden olmadığından ekmek nasıl bizde fâni oluyorsa biz de onda fâni olmalıyız.!

Gerçek dost O’dur.O’nu bulan neyi kaybeder,O’nu kaybeden neyi bulur.O’nu bulan her şeyi bulur,O’nu kaybeden bulsa bulsa başına bela bulur.

-Dünyaya geldiğimizden beridir ki koşturuyoruz.Çünki ruhlar alemindeki vuslatı arıyoruz,bazen yanlışda,kaybetmediğimiz yerlerde arıyoruz.Tıpkı Nasreddin Hocanın dediği gibi;Hoca bir gün bahçede bir şey arar,ne aradığını sorarlar.Hoca da,yüzüğümü kaybettim,saatlerdir bir türlü bulamıyorum,der.Onlarda onunla beraber arar,bulamaz ve derler;Hoca sen yüzüğünü nerede kaybetmiştin?

Hocada ahırda kaybetmiştim,deyince onlarda;o halde neden orada aramıyorsun dediklerinde ise;Burası aydınlık,orası karanlıkta ondan dolayı der.

Bizlerde cehalet karanlığında kaybettiğimizi arıyoruz.Firak bizi yakıyor,vuslatı arıyoruz..elesti emel ediyoruz.

-Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî Hazretleri'ne ölümü bir "şeb-i arûs", yâni düğün gecesi olarak tavsîf ettiren gerçek de, dünyâ gurbetinden kurtuluş, vuslata eriştir.

(Ölüm güzeldir çünki vuslat bileti onun elindedir.Yusufta o vuslatı dünya rahatına ve saltanatına tercih etmemişmiydi.Allah ircii demekte,ayrılık söylememekte…)

Taberi tefsirinde ayetle ilgili olarak:Abdullah b. Abbas da Peygamber efendimizin şöyle buyurduğunu rivayet etmektedir;

"Allah, A’rafta, Âdemin sulbündeki zerreciklerden söz aldı ve onun sulbünden yarattığı her zürriyeti çıkardı. Onlar, zerrecikler halinde önüne dizdi sonra hepsiyle yüzyüze konuştu ve onlara bu âyetleri bildirdi.

Abdullah b. Amr Rasulullah'ın şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Âdemin sulbünden, daha sonra meydana gelecek olan insanlar, tarağın, baştan bir şeyleri alması gibi alınıp çıkarıldılar. Sonra Allah onlara: "Ben sizin rabbınız değil miyim?" diye sordu. Onlar da: "Evet sen bizim rabbimizsınız." dediler. Melekler de kıyamet gününde: "Biz böyle bir şey hatırlamıyoruz" dememeniz için bizler şahidiz." dediler.

Müslim b. Yesar diyor ki:"Ömer b. Hattab'dan bu âyet hakkında soruldu. Ömer şu cevabı verdi. "Ben bu âyetin, Resulullah'dan sorulduğunu duydum. Resululullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: "Şüphesiz ki Allah Âdemi yarattı. Sonra onun sırtını sağı ile meshetti. Âdemden zürriyetler çıkan ve: "Bunları cennet için yarattım, bunlar, cennetliklerin amellerini işleyeceklerdir." dedi ve tekrar Âdem'in sırtını meshetti. Yine ondan zürriyetler çıkardı ve: "Bunları da ateş için yarattım. Bunlar cehennemliklerin amellerini işleyeceklerdir." dedi.

Cemaatten bir adam:"Ey Alla'ın Resûlü! (kaderimiz ezelden yazılmış ise) niye amel ediyoruz? diye sordu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şu açıklamayı yaptı:

"Allah bir kişiyi cennet ehli olarak yaratmışsa onu cennet ehlinin amelinde çalıştırırr. Öyle ki cennetliklerin bir ameli üzere ölür ve Allah da onu cennetine kor. Aksine bir kulu da cehennem ehli olarak yaratmışsa, onu da cehennemliklerin amelinde istimal eder. Öyle ki bu da cehennemliklerin bir ameli üzere ölür, Allah da onu cehenneme koyar."

Übey.b. Kâ'b'dan bu âyetin izahı hakkında şunları söylediği rivayet edilmektedir:

"Allah, Âdem'in soyundan gelecek olan insanları onun sulbünde toplamış, onlara can vermiş ve onları şekillendirmiştir. Sonra onları konuşmalarını istemiş onlar da konuşmalardır. Daha sonra bunlardan ahd almış ve bunları, kendi nefislerine şahit tutarak: "Ben sizin rabbiniz değil miyim?" demiş onlar da: "Evet, şahidiz sen bizim rabbimizsin." diye cevap vermişlerdir. Bunun üzerine Allah: "Ben de yedi kat göğü ve yedi kat yeri ve atanız Âdemi, kıyamet gününde: "Biz bunu bilmiyorduk." dememeniz için size karşı şahit tutuyorum. Bilin ki benden başka ne bir ilah ne de bir rab vardır. Hiçbir şeyi bana ortak koşmayın. Ben sizlere, sizden aldığım ahdi size hatırlatacak Peygamberlerimi göndereceğim ve sizlere kitaplarımı indireceğim." dedi. Onlar da: "Senin, bizim rabbimiz ve ilahımız olduğuna, bizim senden başka hiçbir rabbimiz olmadığına şahitlik ederiz." dediler. Ve böylece ikrarda bulundular.

Enes b. Mâlik, Resulullah (s.a.v.)'in bu hususta şöyle buyurduğunu rivayet etmektedir:

"Allah Teâlâ cehennemliklerden azabı en hafif olana şöyle diyecektir: "Yeryüzünde,ne varsa hepsi senin olsaydı şimdi onları verip kendini kurtarmak ister miydin?" O kişi ise "Evet" diyecektir. Bunun üzerine Allah ona: "Sen, Âdem'in sulbünde iken ben senden, bundan daha kolayını istemiştim. Bana ortak koşmamanı istemiştim, fakat sen, ortak koşmaktan direttin.

"İbnu Asâkir'in, Ubey İbnu Ka'b (radıyallahu anh)'tan kaydettiğine göre (hükmen merfû) şu açıklamayı yapmıştır: (Allah celle şanuhu) insanların hepsini ruhlar halinde kendi hususî suretleriyle topladı. Sonra onların konuşmalarını taleb etti, hepsi de konuştular. Sonra onlardan ahd u mîsak (kesin söz) aldı. Kendilerini nefislerine karşı şâhid kılarak sordu:

- Öyle ise, dedi Rabb Teâla, ben size yedi kat semâvatı şâhid kılıyorum, babanız Âdem'i şâhid kılıyorum, tâ ki, kıyâmet günü "Biz bunu bilmiyorduk demeyesiniz. Bilesiniz! Benden başka ilah yoktur, benden başka Rabb da yoktur. Bana hiçbir şeyi ortak koşmayın. Ben size peygamberlerimi göndereceğim, size benim bu ahd ve misak'ımı hatırlatacaklar. Size kitaplarımı indireceğim! Rabb Teâla'nın bu hitabı üzerine ruhlar şu karşılığı verdiler:

- Şehâdet ediyoruz ki: Sen bizim Rabbimizsin, ilâhımızsın. Bizim senden başka Rabbimiz, senden başka ilâhımız yoktur."

Bu ahidleşme üzerine Hz. Adem kalkıp, insanlara baktı. Gördü ki, bir kısmı zengin, bir kısmı fakirdir; bir kısmı güzel, bir kısmı çirkindir. Cenâb-ı Hakk'a yönelerek:

Adem (aleyhisselam) peygamberleri gördü. Bunlar tıpkı lambaları andırıyorlardı, üstlerinde nur vardı. Onlardan: "Kendilerine verilecek nübüvvet ve risalet vazifelerini ifa edecekleri hususunda" bir başka misak daha alındı. Bu misaka şu âyet delalet eder: "Peygamberlerden söz almıştık..."[5]

Diğer bazı rivayetlerde insanların bu misakları üzerine Cenâb-ı Hakk'ın onların rızıklarını tekeffül ettiği, ecellerine varıncaya kadar kaderlerinin tesbit edilip yazıldığı vs. belirtilir.

Yukarıda kaydettiğimiz iki âyeti, âyetle ilgili olarak selefin rivâyet ettiği hadisler ve yaptığı yorumlardan birçoğunu sayfalarca kaydettikten sonra şu şekilde özetleyerek sonuçlar:"

Gerek selef'ten ve gerekse halef'ten bazıları şöyle dediler: Ayette haber verilen şehâdetten murad onların tevhid fıtratı ile (yani Allah'ın varlığını ve birliğini anlayıp kabul edecek bir mahiyette) yaratılmış olmalarıdır. Nitekim Ebû Hüreyre'nin ve Iyâz İbnu Hımâr (radıyallahu anhümâ)'ın rivâyetlerinde ve Hasan Basri'nin Esved'den yaptığı rivayette bu âyeti söylediğimiz şekilde tefsir etmiştir. Hepsi de şöyle der: "Nitekim Cenâb-ı Hakk, âyeti kerimede "Rabbin âdem-oğullarından... aldı..." demiştir de: "Rabbin Adem'den...! aldı" dememiştir. Keza "bellerinden.." diyor da "belinden..." demiyor.

Yani onların zürriyetlerini (nesillerini, soylarını) diyor. Yani nesil benesil, asır beasır gelen soylarını... diyor.

Nitekim Allah Teâla bir diğer ayet-i kerimede: "Sizi yeryüzünde halifeler kılmış olan O'dur..."[6] buyurmaktadır. Yine bir diğer âyet-i kerimede: "Başka bir kavmin zürriyetinden sizleri meydana getirdiği gibi..."[7] buyuruyor. Ve ayrıca diyor ki: "Onları kendilerine karşı şâhid tutarak Rabbiniz değil miyim diye şâhid tuttuğu vakit evet! dediler..." buyurarak, insanları şâhid tuttuğunu ve onlardan "evet!" diye tasdik aldığını bildiriyor. Yani Allah, böylece insanları bu meseleye şahidler kılıyor. Ancak insanların "evet" demeleri halleriyle ve dilleriyle yaptıkları bir konuşmadır. Aslında şehâdet de iki çeşittir:

1- Bazan kavlî (yani sözle) olur, şu âyette böyle kavlî bir şehâdet mevzubahistir: "...Ey Rabbimiz, diyecekler, nefislerimize karşı şâhidlik ederiz..."[8]

2- Şehâdet bazan "hal"le olur. Buna lisan-ı hal de denir. Şu âyet bunun örneğidir: "Küfürlerine kendileri şahid olup dururken, müşriklerin Allah'ın mescidlerini imâr etmelerine (imkân) yoktur..."[9] Burada onların hâli küfürlerine şehâdet etmektedir, yoksa kafir olduklarını dilleriyle söylüyor değiller. Keza şu âyet de bu mânadadır: "Doğrusu kendisi de bunların hepsine şâhiddir"[10]

Keza, sual de bazan sözle, bazan halle olur. Şu ayet bunu gösterir: "Kendisinden isteyebileceğiniz herşeyi size vermiştir"[11]

Alimler demişlerdir ki: Misak âyetinde kastedilen mânanın söylediğimiz husus olduğuna dâir gösterilebilecek delillerden biri de, Cenâb-ı Hakk'ın bu şehâdeti, onların şirke düştükleri hususunda aleyhlerine bir hüccet olarak kullanmasıdır. Bu şehâdet, şâyet bazılarının dediği gibi, (kavlî olarak) vuku bulsaydı, aleyhine hüccet olması için herkesin bunu hatırlaması gerekirdi.

Şayet şöyle denecek olursa: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın ona haber vermiş olması, onun varlığı için yeterli bir delildir." Biz bu söze şöyle cevap veririz: "Müşriklerden tekzib edenler, peygamberlerin getirdiği bu ve başka her şeyi tekzib etmektedirler. Halbuki bunu tekzibleri, aleyhlerine müstakil bir hüccet kılınmıştır. Şu halde, bu hal delâlet eder ki, "insanların üzerine yaratılmış oldukları fıtrat'tan maksad "tevhidi ikrâr"dır (yani insanların tevhidi anlayıp, tasdik edebilecek bir fıtratta yaratılmış olmalarıdır). Bu sebepten dolayıdır ki, âyette: "Kıyâmet günü: "Bizim tevhidden haberimiz yoktu" veya "Bizden önce atalarımız şirke düşmüş biz onlardan sonra geldik, onların yaptığı sebebiyle bizi helak mı edeceksin? demiyesiniz" buyurulmuştur.[12]

**Hapis bazen beni sıkıyor..nefes almak istiyorum..sıranı bekle diyorlar..buna izin vermiyorlar…Çünki saray hayatından zindan hayatına talime gönderildim.Talim de hiç kolay değilmiş.Riski büyük..kazancıda büyük..büyük oynamayan büyük kazanamaz.

Buraya pek alışamadım çünki buralı değilim..buraya yabancıyım..buranın yabancısıyım.

İkinci hayat için çalışmalı.Bu ömrü,ömrü sâni yolunda kullanmalı.. harcamalı.. Geldiğimiz yere tekrar giderken hak kazanmalı..hakkı kazanmalı…

**Alem de,dua eden bir el gibi,sürekli oraya dua mahsulleri yetiştirmektedir.Burada durup,oraya mahsul göndermeli..burada ekmeli ve ekilmeli ta ki orada biçmeli ve biçilmelidir.

**Alemdeki olaylara kendi gözümüz ve gözlüğümüzden bakmayalım.Deliye bakarken,akıllı insan olarak bakıp değerlendiriyor,hata ediyoruz.Deliye kendi konumu ve de delice bakmak gerek ta ki,akıl tazib aleti olmasın.Arslanın ceylan yavrusunu parçalayışını insan gözüyle değil,hayvanların aleminden bakmalıyız.. değerlendirmeliyiz.Hikmet nazarı,gerçek nazardır.

Alemdeki olaylar,alemlerdeki olaylarla irtibatlıdır.Bu alem alemlere mahsul yetiştirmektedir.Deryaları yetiştiren küçük bir havuz.Burası yarını yetiştiren bugün.Gün bu gün,dem bu dem…

Harun Reşid kardeşi Behlüle; "Nereden geliyorsun?" demiş. O da; "Cehennem'den geliyorum" diye cevap vermiş. "Cehennem'in ateşi nasıl?" diye sormuş, o da; "Orada ateş görmedim" demiş. "Nasıl olur?" deyince, "Herkes ateşini bu dünyadan götürüyor" diye cevaplamış.

**"İman edenler ve zürriyetleri de iman ederek kendilerine tabi olanlara zürriyetlerini katıp ekleriz"[13]

Yani çocuklar cennette babaların derecelerine katılırlar. Çünkü cennettekilerin mertebeleri farklıdır. Aynı şekilde babalar da çocukların derecelerine eriştirilirler ki, bununla onların gözleri aydın olsun ve sevinsinler. Her ikisi iman etmede toplandıklarında birbirlerine katılırlar. Bununla, ameli daha güzel olan kimsenin ameli daha düşük olan biriyle bir arada bulunması onun ecrinde hiç bir eksiklik yapmaz.

**Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurur: “Sizleri bembeyaz bir yol üzere bıraktım. Onun gecesi gündüzü gibi (aydınlıktır). Ondan ancak helak olan sapar.”

****İbadetin en büyük anlamlarından biri de, Allah’a boyun eğmektir. Bu nedenle Nebi sallallahu aleyhi ve sellem, nefsinin zulmünü ve Allah’a karşı kusurunu çokça itiraf ederdi ve şöyle buyururdu:

“Allah’ım! Şüphesiz ben nefsime çokça zulmettim. Günahları ancak sen bağışlarsın. Beni, katından bir mağfiretle bağışla ve bana merhamet et! Muhakkak ki sen; çokça bağışlayansın, çokça merhamet edensin.”[15]

**Tefsirlere göre Me1e’i A’1a, Allah Teala’nın kendileriyle konuşmak üzere melekleri topladığı meclistir.

Allahım biz sana söz verdik..sözümüz sözdür..söz namusdur..söz kulluktur..söz özdür..özümüzü koruyacağız..gözümüz gibi…

[1] A’raf.172.

[2] Bakara.40.

[3] Bakara.7.

[4] Fecr.28.

[5] Ahzab: 33/7.

[6] En'am: 6/165

[7] En'âm: 6/133.

[8] En'âm: 6/130.

[9] Tevbe: 9/17.

[10] Adiyat: 100/7.

[11] İbrahim: 14/34.

[12] Hadisler için bak. Müslim, Tefsir: 25, (3028); Nesâî, Hacc: 131, (5,233, 234); İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 3/479-486, Muvatta, Kader: 2, (2, 898, 899); Tirmizî, Tefsir, A'raf: (3077); Ebu Dâvud, Sünnet: 17, (4703).

[13] Tur.21.

[14] Bak.Müddessir.38.

[15] Bu hadisi, Buhari ve Müslim rivayet eder.